TR

ABD’nin Hegemonya Mücadelesi ve Küresel Rekabette Artan Riskler

Sonuç Yerine: Nasıl Bir Gelecek?

Günümüz dünyasında artan sorunlar ve bu sorunların çözümü konusunda ABD’nin yeterli etki yaratamıyor oluşu ve sorunları çözmek yerine var olan sorunları derinleştirmesi ve yeni sorunlar yaratması, oluşan ABD hegemonyasının sorgulanmaya başlamasına neden olmuştur. Soğuk Savaş’ın bitişinden günümüze kadar olan sürece bakıldığında ABD, ne Bush döneminde uyguladığı önleyici saldırı (pre-emptive strike) stratejisinden ne de Obama döneminde uyguladığı vekalet savaşlarından (proxy war) küresel sistemdeki hegemonyasını koruyacak sonuçlar elde edebilmiştir. Tersine tüm bu dış politika stratejileri, dünyada var olan sorunları derinleştirmiş ve ABD’nin daha çok eleştirilmesini beraberinde getirmiştir.

Trump dönemine baktığımızda ise, ABD’nin etkisinin azaldığı alanlarda oluşan güç boşluğunun Rusya ve Çin tarafından doldurulmaya çalışılmasının etkilerinin, ABD dış politikasına yansıdığı görülmektedir. Bir yandan Rusya’nın siyasi ve askeri alanda artan etkisini kırmaya çalışan ABD, diğer yandan ise ekonomik olarak büyümesini sürdüren ve kendisini tehdit eder bir boyuta gelmekte olan Çin ile mücadele etmeye çalışmaktadır. Bu durum, ABD’nin Trump tarafından açıklanan ulusal güvenlik stratejisine yansımış ve ABD’yi ulusal çıkarlarını koruma noktasında daha agresif davranmaya yönetmiştir. En temel hali ile bu strateji sonrasında dünyadaki ABD nüfuzunu arttırmayı hedefleyen ABD’nin, dünyadaki konumunu korumak adında yeni dönemde askeri unsurları daha ön plana çıkaracağı ve savunma harcamalarına Rusya, Çin ve diğer büyük devletlerden daha fazla pay ayıracağı beklenmektedir.[21]

ABD karşısında yer aldığı izlenimini veren Rusya-Çin işbirliği ise temelde ABD etkisini kırma amacı taşıyan bir birliktelik gibi görünmektedir. İki ülkenin aralarındaki sınır sorununu neredeyse çözmesi[22] ve yapılan enerji anlaşması[23] ile gelişen ilişkiler, Çin ve Rusya arasındaki ilişkileri, SSCB dönemindeki çatışma ortamından ‘stratejik ortaklık’ olarak tanımlanabilecek bir noktaya getirmiştir.  Her iki ülkenin ortak hareket ettikleri noktalara baktığımızda, ABD’nin sahip olduğu konumu sona erdirmeye yönelik olduğu görülse de Çin’in ve Rusya’nın politik ortaklığı, bu durumun ne kadar süreceğine dair belirsizliğin sürdüğü gerçeğini değiştirmemektedir. Özellikle Avrasya, Ortadoğu ve Orta Asya’da Rusya ve Çin arasında yaşanma ihtimali olan ekonomik çıkar çatışmaları, küresel politikadaki belirsizlik ortamının süreceğinin bir göstergesi olarak görülmelidir.


 

[1] Allison, Graham, T., Destined for War: Can America and China Escape Thucydides’s Trap?, Houghton Mifflin Harcourt, Boston, May, 2017

[2] http://washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/02/12/AR2007021200555.html

[3] Kindleberger, Charles, P., “Dominance and Leadership in the International Economy: Exploitation, Public Goods, and Free Rides,” International Studies Quarterly, vol. 25, June 1981, p. 247.

[4] Gilpin, Robert, Uluslararası İlişkilerin Ekonomi Politiği, Kripto, Ankara, s. 96.

[5] Ruggie, John, G., ‘’International Regimes, Transactions and Change: Embedded Liberalism in the Postwar Economic Order’’, International Organisation, March, 1982, p. 382.

[6] Cox, Robert, W., Social Forces, States and World Orders: Beyond International Relations Theory, Millenium-Journal of International Studies, 10/2, June, 1981, p. 141-144.

[7] Cox, Robert, W., Production, Power and World Order, Columbia University Press, April, 1987

[8] Sönmezoğlu, Faruk, Uluslararası Politika ve Dış Politika Analizi, Der Yayınları, İstanbul, Kasım, 2014, s. 206

[9] Cox, Robert, W., Social Forces, States and World Orders: Beyond International Relations Theory, Millenium-Journal of International Studies, 10/2, June, 1981, p. 135-136.

[10] A.g.e., s. 136-137.

[11]Allison, Graham, a.g.e.

[12] https://www.economist.com/node/14901104

[13] http://www.xinhuanet.com/english/special/2017-11/03/c_136725942.htm

[14] https://www.whitehouse.gov/articles/new-national-security-strategy-new-era/

[15] Özellikle Samir Amin, Immanuel Wallerstein, Noam Chomsky gibi düşünürler ABD hegemonyasının gerilemekte olduğunu savunmaktadır.

[16] https://www.cfr.org/backgrounder/russia-trump-and-2016-us-election

[17] http://money.cnn.com/2018/04/04/news/economy/trump-china-us-tariffs-trade-timeline/index.html

[18] https://www.nytimes.com/2018/03/22/us/politics/trump-will-hit-china-with-trade-measures-as-white-house-exempts-allies-from-tariffs.html

[19] https://www.nbcnews.com/news/us-news/china-imposes-additional-tariffs-response-u-s-duties-steel-aluminum-n861916

[20] https://www.washingtonpost.com/news/wonk/wp/2018/04/05/china-has-more-to-lose-in-a-trade-war-but-trump-has-a-key-weakness/?noredirect=on&utm_term=.465797a67979

[21] https://www.pgpf.org/chart-archive/0053_defense-comparison

[22] https://www.nytimes.com/2004/10/15/world/asia/putin-and-hu-resolve-border-disputes.html

[23] https://www.theguardian.com/world/2014/may/21/russia-30-year-400bn-gas-deal-china

] }

AKADEMİK KAYNAK
 

 TR