2380 sayılı kanun ile genel bütçe gelirlerinin tahsilatının toplamı üzerinden %5 belediyelere pay verilmesi bu payın belediyelere nüfus esasına göre dağıtılması kararı alınmıştır (Görmez, 2015: 57). (Değişik: 22.1.2001 – 4629/3 Md. Genel bütçeli vergi gelirleri tahsilat toplamı üzerinden belediyelere % 6, il özel idarelerine % 1.12 nispetinde pay verilir.) Çıkarılan 2484 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu ile belediyenin gelir elde edeceği vergiler belirlenmiştir. Kanunda belirlenen vergiler şunlardır;
- Belediyeye ait vergiler
- Meslek vergisi
- İlan reklam vergisi
- Eğlence vergisi
- Akaryakıt tüketim vergisi
- Haberleşme vergisi
- Elektrik ve havagazı tüketim vergisi
- Yangın sigorta vergisi
- Emlak vergisi ( 1985’te emlak vergisi belediyelere bırakılmıştır.)
- Çevre temizlik vergisi (1993 yılında çıkarılan 3914 sayılı kanunla koyulmuştur ve günümüzde hala devam eden bir vergidir.)
- Belediyenin tahsil edeceği harçlar
- Harcama ve katılma payları
- Çeşitli hükümler olmak üzere dört kısımdan oluşmaktadır. (Görmez,2015: 58)
Bu kanunlarla belediyelerin gelir yetersizlikleri giderilmeye çalışılmıştır. Çıkarılan kanunlar günümüzde hala uygulanmakta olanlar vardır. Emlak vergisinin belediyeler bırakılması belediyeler için önemli bir gelir kaynağı olmuş ve çıkarılan çevre ve temizlik vergisi çevre konusunda yapılan ilk tedbirli düzenleme olmuştur. Vergilendirme yoluyla çevre koruma altına alınmaya çalışılmıştır.
1981 yılında çıkarılan 2560 sayılı kanunla kurulan İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresinin (İSKİ) ile İstanbul belediyesinin su ve kanalizasyon işleri bağımsız bütçeli ve kamu tüzel kişiliğine sahip özel amaçlı bir kuruluşa bırakılmıştır (md.2). Kanunda ISKİ’nin görevleri şu şekilde sıralanmıştır;
- İçme, kullanma ve sanayi su gereksinimlerinin sağlanması ve dağıtılması içim etüt ve proje yaptırmak.
- Kullanılmış sularla, yağış sularını toplayıp yerleşim yerlerinden uzaklaştırmak, zararsız bir biçimde boşaltma yerine ulaşmalarını sağlamak, bunlardan yeniden yararlanılması için her türlü önlem almak.
- Su kaynaklarının, deniz, göl ve akarsu kıyılarıyla yer altı sularının kullanılmış sularla ve sanayi atıklarıyla kirletilmesini bu kaynakların kaybına yol açacak tesislerin kurulmasını önlemek.
- Hizmet alanı içinde belediyelerin su ve kanalizasyon hizmetlerine ilişkin görevleri yerine getirmek.
- Her türlü taşınır ve taşınmaz malı satın almak, kiralamak, ekonomik değeri kalmamış araç ve gereçleri satmak, İSKİ’nin hizmetleriyle ilgili tesisleri doğrudan doğruya yahut diğer kamu veya özel kuruluşlarla ortak olarak kurmak ve işletmek, bu maksatla kurulmuş veya kurulmakta olan tesislere iştirak etmek.
- Kuruluş amacına dönük çalışmaların gerekli kılması halinde her türlü taşınmaz malı kamulaştırmak veya üzerinde kullanma hakları tesis etmek.
Yasanın çıkarılmasından 3 yıl sonra 3009 sayılı yasa ile İSKİ özel amaçlı kuruluş olmaktan çıkarılarak Büyükşehir Belediyesine bağlanmıştır. 1986 yılında çıkarılan 3305 sayılı kanunla İSKİ uygulamasının bütün büyükşehir belediyelerinde uygulanmasına karar verilmiş ve ilk olarak da Ankara, İzmir, Adana’da uygulanmıştır (Görmez, 2015: 65).
-
1982 Anayasası İle Yapılan Düzenlemeler
1982 Anayasasında yapılan düzenlemeleri tespit edebilmek için öncelikle anayasanın 126. ve 127. maddeleri bilmeliyiz. Bu maddeler de merkezi ve mahalli idarelerin kuruluş ve yönetimlerine dair bilgiler verir. 126. Madde de “Türkiye, merkezî idare kuruluşu bakımından, coğrafya durumuna, ekonomik şartlara ve kamu hizmetlerinin gereklerine göre, illere; iller de diğer kademeli bölümlere ayrılır. İllerin idaresi yetki genişliği esasına dayanır. Kamu hizmetlerinin görülmesinde verim ve uyum sağlamak amacıyla, birden çok ili içine alan merkezî idare teşkilatı kurulabilir. Bu teşkilatın görev ve yetkileri kanunla düzenlenir” şeklindeyken. 127. Madde “Mahallî idareler; il, belediye veya köy halkının mahallî müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları, gene kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzelkişileridir. Mahallî idarelerin kuruluş ve görevleri ile yetkileri, yerinden yönetim ilkesine uygun olarak kanunla düzenlenir.”
